دپارتمان صادرات لبنیات کالبر

مقدمه

شیر طعم‌دار یکی از سریع‌ترین بخش‌های در حال رشد در صنعت لبنیات است. با ترکیب ارزش غذایی شیر با طعم‌های جذاب مانند شکلات، توت‌فرنگی، موز، قهوه یا کارامل، تولیدکنندگان محصولی ایجاد کرده‌اند که برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جذاب است.

اگرچه شیر طعم‌دار روی قفسه ساده به نظر می‌رسد، تولید آن مراحل دقیقی دارد تا ایمنی، یکنواختی و طعمی خوشایند تضمین شود. در این مقاله با فرآیند تولید شیر طعم‌دار در کارخانه‌های مدرن آشنا می‌شویم و انواع و روش‌های تهیه آن در سراسر جهان را بررسی می‌کنیم.

۱. استانداردسازی شیر

فرآیند با استانداردسازی شیر آغاز می‌شود. میزان چربی و مواد جامد غیرچربی (SNF) شیر تنظیم می‌شود تا با محصول نهایی مطابقت داشته باشد. برای مثال، شیر شکلاتی ممکن است با شیر پرچرب تولید شود تا طعم غنی‌تری داشته باشد، در حالی که شیر طعم‌دار میوه‌ای ممکن است بر پایه شیر کم‌چرب تهیه شود تا گزینه‌ای سبک‌تر باشد.

۲. فرآیند حرارتی (Heat Treatment)

برای تضمین ایمنی و افزایش ماندگاری، شیر تحت فرآیند حرارتی قرار می‌گیرد:

• پاستوریزاسیون (HTST): گرم کردن شیر در دمای حدود ۷۲ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ ثانیه، مناسب محصولاتی که نیاز به نگهداری در یخچال دارند و ماندگاری کوتاه‌تری دارند.

• دمای بسیار بالا (UHT): گرم کردن شیر در دمای ۱۳۵–۱۴۰ درجه سانتی‌گراد برای چند ثانیه، مناسب شیر طعم‌دار با ماندگاری طولانی که در دمای محیط نگهداری می‌شود.

این مرحله میکروارگانیسم‌های مضر را از بین می‌برد بدون اینکه طعم یا ارزش غذایی شیر به‌طور قابل‌توجهی تغییر کند.

۳. هموژنیزه کردن شیر

پس از گرم شدن، شیر هموژنیزه می‌شود. در این مرحله، ذرات چربی به ذرات بسیار ریز و یکنواخت تبدیل می‌شوند، که از جدا شدن خامه جلوگیری کرده و بافتی صاف و پایدار به شیر طعم‌دار می‌بخشد.

۴. خنک سازی شیر

شیر به‌سرعت تا دمای حدود ۴–۱۰ درجه سانتی‌گراد خنک می‌شود. خنک‌سازی، محصول را برای افزودن طعم‌دهنده‌ها و مواد تثبیت‌کننده آماده می‌کند، که نسبت به دماهای بالا حساس هستند.

۵. افزودن طعم‌دهنده‌ها و شیرین‌کننده‌ها

در این مرحله، شیر به شیر طعم‌دار تبدیل می‌شود:

• شیر شکلاتی: پودر کاکائو یا شربت شکلات با شکر و گاهی وانیل مخلوط می‌شود تا طعم تقویت شود.

• شیر میوه‌ای (موز، توت‌فرنگی، انبه): پوره‌ها، عصاره‌های غلیظ یا عصاره‌های طبیعی/مصنوعی اضافه می‌شوند.

• شیر قهوه‌: عصاره یا شربت قهوه باعث ایجاد کمی کافئین ملایم می‌شود.

• شیر کارامل یا عسل: طعم‌های شیرین با شربت کارامل یا عسل طبیعی ایجاد می‌شوند.

همچنین شیرین‌کننده‌ها (ساکارز، شربت گلوکز یا جایگزین‌های کم‌کالری مانند استویا) برای تنظیم میزان شیرینی مطابق با سلیقه مصرف‌کننده اضافه می‌شوند.

۶. استفاده از مواد تثبیت‌کننده و رنگ‌ها

برای جلوگیری از ته‌نشینی و حفظ بافت یکنواخت، از مواد تثبیت‌کننده‌ای مانند کاراگینان، صمغ گوار یا پکتین استفاده می‌شود.

همچنین ممکن است از رنگ‌های طبیعی یا مجاز غذایی برای رسیدن به ظاهر مورد انتظار استفاده شود:

• قرمز برای شیر توت‌فرنگی

• زرد/نارنجی برای شیر موز یا انبه

• قهوه‌ای برای شیر شکلات یا قهوه (که اغلب با کاکائو یا کارامل تقویت می‌شود)

۷. مخلوط کردن و فیلتراسیون

مخلوط شیر طعم‌دار در مخلوط‌کن‌های بزرگ یا مخازن همزن ترکیب می‌شود تا توزیع یکنواختی از مواد به‌دست آید. سپس از سیستم‌های فیلتراسیون عبور می‌کند تا هرگونه توده یا ذرات حل‌نشده حذف شود و محصول نهایی با بافتی صاف و یکدست آماده شود.

۸. بسته‌بندی

شیر طعم‌دار بسته به خط تولید و نیاز بازار در بطری‌ها، جعبه‌های کارتنی یا پاکت‌ها پر می‌شود:

• برای محصولات پاستوریزه: نگهداری در یخچال ضروری است و معمولاً ماندگاری ۵ تا ۱۰ روز دارد.

• برای محصولات UHT: بسته‌بندی استریل در جعبه‌های تترپک یا مشابه آن اجازه می‌دهد تا محصول تا ۶ ماه در دمای محیط نگهداری شود.

۹. نگهداری و توزیع

پس از بسته‌بندی، شیر طعم‌دار در شرایط کنترل‌شده نگهداری می‌شود و سپس برای توزیع به سوپرمارکت‌ها، کافی‌شاپ‌ها و مدارس ارسال می‌گردد.

انواع شیر طعم‌دار

شیر طعم‌دار محدود به شکلات یا توت‌فرنگی نیست. در سراسر جهان، تولیدکنندگان لبنیات با انواع جدیدی این محصول را آزمایش می‌کنند:

• انواع کلاسیک: شکلات، توت‌فرنگی، موز، وانیل، قهوه، کارامل، طالبی

• پرطرف دارهای بومی: شیر گل رز در جنوب آسیا، شیر پسته در خاورمیانه، شیر ماچا (چای سبز) در شرق آسیا

• شیر طعم‌دار غنی شده: غنی‌شده با ویتامین‌ها، مواد معدنی یا پروتئین برای مصرف‌کنندگان سالم‌نگر

• نسخه‌های کم‌قند یا رژیمی: با شیرین‌کننده‌های طبیعی برای کاهش کالری

روش‌های تولید – تفاوت‌های اصلی

1. مخلوط مستقیم: شربت‌ها یا پودرهای طعم‌دهنده پس از پاستوریزه شدن به شیر اضافه شده و با شیر خنک مخلوط می‌شوند.

2. روش Pre-Mix:  پایه‌های طعم‌دهنده به‌صورت جداگانه آماده می‌شوند (مثلاً خمیر کاکائو با شکر) و سپس قبل از پاستوریزه شدن به شیر افزوده می‌شوند.

3. روش اسپتیک: در سیستم‌های UHT، برخی طعم‌دهنده‌ها پس از استریلیزاسیون اضافه می‌شوند تا عطرهای ظریف حفظ شوند.

هر روش بر اساس نوع طعم، مدت ماندگاری موردنظر و بازار هدف مصرف‌کننده انتخاب می‌شود.

شیر طعم‌دار کالبر: تولید با کیفیت و صادرات جهانی

شرکت لبنیات کالبر یکی از تولیدکنندگان برجسته شیر طعم‌دار UHT است و مجموعه‌ای متنوع از انواع آن، مانند شیر قهوه، موز، کاکائو، طالبی، توت‌فرنگی و عسل ارائه می‌دهد—که همگی در پاکت های استریل چندلایه بسته‌بندی شده‌اند تا ماندگاری طولانی و حفظ کیفیت تغذیه‌ای تضمین شود. با استفاده از فناوری تولید مدرن و رعایت دقیق استانداردهای کیفیت، کالبر با افتخار محصولات شیر طعم‌دار را به کشورهای مختلف خاورمیانه، آفریقا و منطقه CIS صادر می‌کند.

نتیجه‌گیری

فرآیند تولید شیر طعم‌دار ترکیبی از علم و خلاقیت است. از استانداردسازی و فرآیند حرارتی گرفته تا افزودن طعم‌دهنده‌ها، هموژنیزه کردن و بسته‌بندی، هر مرحله با دقت کنترل می‌شود تا نوشیدنی‌ای ایمن، پایدار و خوشمزه حاصل شود. با وجود طعم‌ها و روش‌های تهیه بی‌شمار، شیر طعم‌دار همچنان در حال تکامل است و مصرف‌کنندگان سراسر جهان را با انواع خلاقانه خود شگفت‌زده می‌کند.